Dzielnica do roku 2000 była podzielona na dwa sołectwa Rowień i Folwarki. Rady Miasta uchwałą nr XXVII/316/00 z dnia 29 VI 2000 wprowadziła nowy podział administracyjny Żor na dzielnice.  Podział ten spowodował utworzenie dzielnicy Rowień-Folwarki.

 

 

 

ROWIEŃ (Rowiyń), dawniej wieś, sołectwo
Nazwa Rowień wywodzi się od polskiej nazwy „równy”. Niemiecki językoznawca Heinrich Adamy w swoim dziele o nazwach miejscowych na Śląsku wydanym w 1888 roku we Wrocławiu wymienia jako najstarszą zanotowaną nazwę – Rówien podając jej znaczenie „Ebener Ort” czyli po polsku „Równa, wyrównana miejscowość”. Niemcy zgermanizowali nazwę na Rowin w wyniku czego utraciła ona swoje pierwotne znaczenie.

Historia
Pierwszą wzmiankę o Rowniu znajdujemy w Księdze Uposażeń Biskupów Wrocławskich (Liber fundationis episcopatus Vratislaviensis), spisanej przed 1305. Rowień wchodził wtedy w skład parafii żorskiej i nazywał się po łacinie Rovona. W 1354 wojska Kazimierza Wielkiego, nie mogąc zdobyć Żor, skierowały się na Rybnik, najprawdopodobniej paląc po drodze Rowień. Przez Rowień przechodziły także wojska husytów oblegające Żory w 1433. W XVI w. właścicielem wsi był Wyskota, w następnym stuleciu Bies, a później rodziny Holych, Opersdorfów i Węgierskich. Według tradycji ustnej w 1683 przez Rowień przechodziły wojska Jana III Sobieskiego, idące na odsiecz wiedeńską. Na pamiątkę tego wydarzenia król miał zasadzić dąb, będący obecnie pomnikiem przyrody, który rośnie na skraju lasu Starok.

Rowień był częścią rybnickiego państwa stanowego. Odkryto wtedy w Rowniu i okolicznych miejscowościach pokłady rudy żelaza (rudy darniowej). Dlatego we wsi powstał zakład hutniczy. W 1788 król pruski Fryderyk Wilhelm III odkupił stanowe państwo rybnickie od hrabiego Węgierskiego. Rowień zamieszkiwało wówczas dwóch wolnych chłopów, siedmiu chłopów pańszczyźnianych i czterech pańszczyźnianych zagrodników. Według relacji starszych mieszkańców, w 1812 przez wieś przechodziły wojska napoleońskie idące na Rosję, a dla ich potrzeb wybudowano młyn na Biesie. W tamtym okresie miała też powstać kapliczka na Biesie (wg innych źródeł powstała ona w połowie XX w., postawiona przez Kostonia). Na początku XIX w. działała w Rowniu huta żelaza z kuźnią, w której pracowało pięciu robotników i gdzie w czasach napoleońskich wyrabiano broń dla wojska. Funkcjonował także tartak i dwa młyny. W I poł. XIX w. przez Rowień biegł szlak pocztowy. Doszło wtedy do napadu na dyliżans pocztowy. W połowie XIX w. w Rowniu istniała walcownia kupca Maksymiliana Adlera z Żor. W latach 60. zanikła działalność hutnicza. W połowie XIX w. w okolicach Żor i Rybnika szalała krwawa dyzenteria i tyfus. W całym powiecie rybnickim, który liczył wtedy 59 tys. osób, na tyfus zmarło 10 tys. Wobec panującej nędzy i głodu notowano przypadki kanibalizmu.

Słownik geograficzny wydany w Warszawie w II poł. XIX w. tak opisywał Rowień: „wieś w powiecie rybnickim, należy do parafii katolickiej w Boguszowicach. W 1861 liczył 47 domów, to jest 391 mieszkańców (w tym pięciu Żydów), uprawiano 395 mórg roli. Wieś zamieszkiwała ludność polska, był młyn zwany Byz, tartak i kuźnica”. Według tradycji ustnej, w połowie XIX w. tereny od Folwarek, przez wschodnie krańce Rownia, aż do Biesa należały do szlacheckiej rodziny Śmieszków, która ufundowała pierwszą kaplicę w Rowniu. 2 I 1878 powstała pierwsza szkoła w wiosce. Na przełomie XIX i XX w. stał młyn na Biesie, należący do rodziny Kostoniów, która odkupiła ten teren od Śmieszków. Później Kostonie sprzedali Bies rodzinie Dyrszka.

Na początku XX w. w okolicy Rownia odkryto pokłady węgla, a Najwyższy Urząd Górniczy przyznał skarbowi pruskiemu prawo do eksploatacji, m.in. w gminie Rowień. Przed I wojną światową uregulowano koryto Rudy na północy Rownia. W starym korycie pozostało bagno zwane Rudkiem. Spis ludności z 1 XII 1910 podał, że w Rowniu mieszkało 808 osób, w tym 743 zakwalifikowano jako Polaków, a 8 jako Niemców. W tym okresie przetaczała się przez Śląsk fala germanizacji. Organizowano abenty, czyli wieczorki, na których przedstawiano sztuki teatralne, występowały chóry, śpiewano niemieckie pieśni. Ich celem była germanizacja środowisk, szczególnie tych, w których przeważali Ślązacy. Abenty odbywały się również w Rowniu. Pierwsza regularna komunikacja funkcjonowoła w Rowniu w 1911, kiedy podczas strajku w kopalni „Chwałowice” zarząd kopalni podsyłał wozy drabiniaste dla łamistrajków. Szosa Żory-Rybnik została oddana do użytku w 1913, wcześniej trasa łącząca te miasta biegła przez Bies i Gotartowice. W latach 1918-19 zastrzelono wszystkie rowieńskie psy z powodu wścieklizny. W czasie plebiscytu, 20 III 1921, ponad 90% mieszkańców Rownia głosowała za przynależnością Śląska do Polski. We IX 1939 wojska niemieckie po zdobyciu Rybnika i nieudanym natarciu na Żory od Woszczyc, zaatakowały od strony Rownia. Doszło wtedy do pierwszych aktów przemocy wobec miejscowej ludności. Podczas okupacji wprowadzono kartki żywnościowe. Młodych mężczyzn wcielano do Wehrmachtu. Jedyną możliwością ucieczki była praca w „Hucie Pawła” w Żorach. Mieszkańcy Rownia walczyli na wszystkich frontach II wojny światowej, po obu stronach (części udało się przejść na stronę aliantów i do Wojska Polskiego). W czasie frontu w 1945 Rowień został zniszczony, a część mieszkańców uciekła. Po wyzwoleniu wojska radzieckie dopuszczały się licznych okrucieństw wobec miejscowych. Po wojnie rozpoczęto starania o utworzenie w Rowniu samodzielnej parafii.

Od 1954 istniała gromada Rowień jako  najmniejsza jednostka podziału terytorialnego Polskiej Rzeczypospolitej Ludowej w latach 1954–1972. Gromadę Rowień z siedzibą GRN w Rowniu utworzono w powiecie rybnickim w woj. stalinogrodzkim, na mocy uchwały nr 22/54 WRN w Stalinogrodzie z dnia 5 października 1954. W skład jednostki weszły obszary dotychczasowych gromad Folwarki i Rowień ze zniesionej gminy Boguszowice w tymże powiecie. Dla gromady ustalono 14 członków gromadzkiej rady narodowej. 31 grudnia 1961 gromadę zniesiono, a jej obszar włączono do gromady Gotartowice w tymże powiecie.

Herb dzielnicy
Herb przedstawiający na błękitnym polu podwójny krzyż Bożogrobców (Kanoników Regularnych Stróżów Świętego Grobu Jerozolimskiego) nawiązuje do faktu, że wieś należała do majątku klasztornego tego zakonu w Miechowie. Herb znany jest z dokumentów od XVIII wieku aż do lat międzywojennych. Na początku lat dziewięćdziesiątych XX w. do wizerunku herbu wkradł się błąd: górne ramię krzyża rysowano jako krótsze od dolnego, więc przypominał on krzyż lotaryński, który nie ma żadnego związku z tą miejscowością.

FOLWARKI, dawniej wieś, sołectwo
Historia
Pierwszy zapis mówi, że właścicielem Folwarków w latach 1407-15 był Kozieł Paust. W XVII w. obszar
dworu Folwareckiego, którego właścicielem był Larisch, wynosił 750 mórg roli i 520 mórg lasu. W 1918 liczba mieszkańców wynosiła 175 osób.

Herb dzielnicy
Herb Folwarków przedstawia dwie skrzyżowane ze sobą kosy, co w sposób oczywisty odnosi się do rolniczych tradycji tej miejscowości.